พระพุทธรูปปางอธิษฐานเพศบรรพชิต พระปางนี้คือ ปางอันเป็นกิริยาสำรวมจิตอธิษฐานเพศบรรพชิต

 

ปางอธิษฐานเพศบรรพชิต เป็นพระพุทธรูปอยู่ในอิริยาบถประทับนั่งขัดสมาธิ พระหัตถ์ซ้ายหงายบนพระเพลา (ตัก) พระหัตถ์ขวายกขึ้น ตั้งฝ่าพระหัตถ์เสมอพระอุระ (อก) เบนฝ่าพระหัตถ์ไปทางซ้าย อันเป็นกิริยาสำรวมจิตอธิษฐานเพศบรรพชิต

 

ความเป็นมาของปางอธิษฐานเพศบรรพชิต

   

เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกพ้นเขตกรุงกบิลพัสดุ์จนมาถึงฝั่งแม่น้ำอโนมา จึงเสด็จลงจากหลังม้า ประทับเหนือหาดทรายริมฝั่งแม่น้ำ รับสั่งแก่นายฉันนะว่า พระองค์จะบรรพชาถือเพศเป็นบรรพชิต ณ ที่นี้ ให้นำเครื่องประดับและม้ากัณฐกะกลับพระนคร เจ้าชายสิทธัตถะทรงตั้งพระทัยว่า เมื่อได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว จะเสด็จกลับมาเทศนาโปรดพระประยูรญาติ

 

ความเชื่อและคตินิยม สำหรับ พระพุทธรูปปางอธิษฐานเพศบรรพชิต กล่าวว่า เป็นพระพุทธรูปประจำปีเถาะ