พระพุทธรูปยุคคันธราช พระพุทธรูปองค์นี้จัดว่าเป็นพระพุทธรูปที่มีความงดงามยิ่งองค์ หนึ่งเป็นศิลป ยุคคันธราช คาดว่าคงถูกจัดสร้างขึ้นก่อนคริสตกาล หรือราวศตวรรษที่ 1

 

คันธาระ พุทธศิลป์สวยที่สุดในโลก

จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เก่าแก่ที่สุด ที่เป็นหลักฐานทางโบราณคดี เกี่ยวกับการสร้างรูปเคารพ ขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น มีการทำเหรียญทองคำ เป็นรูปพระพุทธเจ้าประทับยืนมีอักษร Bactrian สลักคำว่า " Boddo " ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยของกษัตริย์ไท แห่งราชวงศ์ไทแถน นามว่า พระเจ้ากนิษกะ พ.ศ.๖๐๐

 

พระเจ้ากนิษกะ ทรงเป็นศิษย์ของพระนาคารชุนอรหันตเถร และได้ทรงทำสังคายนาอันยิ่งใหญ่ที่สุดของศาสนาพุทธ คือมีพระอรหันต์เข้าร่วมเกินกว่า ๒๐,๐๐๐ รูป เป็นยุคสมัยที่มีพระอรหันต์มากที่สุดนับแต่หลังพุทธกาล

 

ยุคสมัยของพระองค์ นับว่าเป็นการเริ่มต้นสู่การพัฒนาเป็นภาพจำหลักหิน เล่าเรื่องพุทธประวัติ และพัฒนาจนเป็นพระพุทธรูปขึ้น เมื่อพุทธฝ่ายมหายานเจริญรุ่งเรืองต่อมา ในครั้งนั้น การสร้างรูปพระพุทธประวัติแบบนูนต่ำและนูนสูงที่นิยมกัน จะมุ่งเน้นให้เกิดความเลื่อมใสศรัทธา หรือถ่ายทอดพุทธจริยาวัตรมากกว่าที่จะสร้างขึ้นเพื่อเป็นรูปเคารพเช่นการ สลักภูเขาเป็นพระยืนที่ใหญ่ที่สุดในโลก(บามิยัน ปัจจุบันถูกอิสลามตาเลบันระเบิดทำลายไปแล้ว)

 

พระพุทธรูปแบบ “คันธารราฐ” หรือบ้างก็สะกดว่า “คันธาระ” (Gandhara) เป็นพระพุทธรูปยุคแรก ๆ ที่ถูกสร้างขึ้นด้วยอิทธิพลทางศิลปะแบบกรีก ในดินแดนตอนเหนือของอนุทวีปอินเดีย ซึ่งเคยตกอยู่ใต้การครอบครองของชาวกรีกตั้งแต่ครั้งพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งมาซิโดเนียยกทัพมายึดครองไว้ได้

 

และศิลปะแบบกรีกก็ได้ส่งอิทธิพลต่อช่างฝีมือในการสร้างสรรค์งานประติมากรรมในศาสนาพุทธ ที่เดิมไม่นิยมการสร้างรูปเหมือนของพระพุทธเจ้า แต่มักใช้สัญลักษณ์แทนพระองค์เป็นหลัก และหันมาทำรูปเหมือนตามแบบนิยมของศิลปะกรีก กลายมาเป็นพุทธศิลป์ที่รู้จักกันดีในชื่อ “พระคันธารราฐ” ตามชื่อแคว้นที่ศิลปะแบบนี้เจริญรุ่งเรืองอยู่ ซึ่งปัจจุบันตั้งอยู่บริเวณตอนเหนือของประเทศปากีสถาน ในประเทศไทยเราก็มีพระพุทธรูปที่ถูกเรียกว่าเป็นพระคันธารราฐเหมือนกัน และมีความเก่าแก่กว่าสองร้อยปี ถูกสร้างขึ้นในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ปัจจุบันรักษาอยู่ในหอพระคันธารราฐ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม แต่ที่พระพุทธรูปองค์นี้ได้ชื่อว่า “พระคันธารราฐ” ก็มิใช่เพราะ พระองค์นี้เป็นพระที่สร้างขึ้นด้วยศิลปะแบบคันธารราฐแต่อย่างใด

 

ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกุล บรรยายลักษณะของพระพุทธรูปองค์นี้ว่า “เป็นพระพุทธรูปสัมฤทธิ์ องค์พระสูง ๖๕ ซม. มีลักษณะดังต่อไปนี้คือ รัศมีเป็นรูปบัวตูมหรือลูกแก้ว พระพักตร์ไม่ค่อยสวยงามมากนัก ครองจีวรตามแบบจีนพระหัตถ์ขวากวักเรียกเม็ดฝนพระพักตรซ้ายรองรับเม็ดฝน ประทับนั่งขัดสมาธิราบ”