พระอุปคุต หรือพระบัวเข็ม ศาสตร์พระอุปคุต หรือพระบัวเข็ม มีกินมีใช้ไม่หมดสิ้น การงานกิจการค้าขายมีแต่ความก้าวหน้า

 

พระอุปคุต พระอุปคุปต์ (Upagupta) เป็นพระภิกษุองค์สำคัญองค์หนึ่งในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช[1] และเป็นปฐมาจารย์แห่งนิกายสรวาสติวาทชื่อ "อุปคุต" แปลว่า ผู้คุ้มครองรักษา

 

พระอุปคุตเป็นพระที่เป็นที่นิยมนับถือของชาวอินเดีย มอญ และชาวไทยวน และอีสาน สมัยก่อนพระมอญได้นำพระบัวเข็มมาถวายพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในตอนที่พระองค์ผนวชอยู่ แม้แต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ยังทรงกล่าวถึงความเป็นมาในพระราชนิพนธ์พระราชพิธีสิบสองเดือนด้วย

 

เชื่อกันมาว่า พระอุปคุตมีอิทธิฤทธิ์ปราบท้าววสวัตตี มีเรื่องเล่ามาว่าประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ 2 หลังพุทธปรินิพพาน ณ นครปาตลีบุตราชธานี (ปัจจุบันคือเมืองปัฏนา ภาคใต้ของประเทศอินเดีย) พระเจ้าอโศกมหาราช ผู้ครองราชสมบัติในขณะนั้น ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างยิ่ง ได้ฉลองสมโภชพระสถูปเจดีย์ทั้งหมดที่พระองค์สร้างอย่างยิ่งใหญ่ ตลอด 7 ปี 7 เดือน 7 วัน แต่ถูกพญามารมาผจญ ท่านจึงนิมนต์พระอุปคุตไปปราบพญามารจนยอมแพ้ จากนั้นพระอุปคุตก็มีชื่อเสียงในทางปราบมาร ท่านมีอีกชื่อว่า "พระบัวเข็ม"

 

ปัจจุบันยังมีความเชื่อในหมู่ชาวไทยวนว่า พระบัวเข็มหรือพระอุปคุตยังมีชีวิตอยู่ ในทุกวันขึ้น 15 ค่ำที่ตรงกับวันพุธ ชาวไทยวนจะเรียกว่าเป็น "วันเป็งปุ๊ด" พระอุปคุตจะออกบิณฑบาตในร่างเณรน้อย และจะออกมาเวลาเที่ยงคืน ด้วยเหตุนี้จึงเกิดประเพณีตักบาตรกลางคืนขึ้น

 

ความสับสนกับพระบัวเข็ม

พระอุปคุตมักถูกสับสนกับ พระบัวเข็ม ซึ่งเป็นพระในตำนานของพม่า-มอญ-ล้านนา ซึ่งแตกต่างกันกับพระอุปคุตทั้งในทางประติมากรรมและประวัติของพระทั้งสององค์ที่แตกต่างกัน[3] อย่างไรก็ตามในทางพระเครื่องมักถือให้พระอุปคุตเป็นพระองค์เดียวกับ ในทางพระเครื่องมีประวัติว่า "พระบัวเข็ม" เดิมเป็นพระพุทธรูปมอญ เข้ามาแพร่หลายในไทยช่วงสมัยรัชกาลที่ 3 โดยพระรามัญได้นำมาถวายพระวชิรญาณภิกขุ (ต่อมาคือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4) โดยเชื่อในพุทธคุณว่าเป็นพระศักดิ์สิทธิ์ ก่อให้เกิดลาภผล ความมั่งมี ขจัดภยันตราย และมีอิทธิฤทธิ์ในทางขอฝนอีกด้วย[4]

 

ที่ปราจีนบุรี มีผู้พบพระพุทธรูป เป็นพระบัวเข็มที่แกะสลักด้วยไม้ลอยน้ำมา จึงได้อัญเชิญไปประดิษฐานที่ วัดใหม่ท่าพาณิชย์ อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี[

 

 ความเชื่อ ผู้บูชาห้อยพระอุปคุตหรือบูชาพระบัวเข็ม มีความเชื่อว่า ชีวิตของผู้ห้อยบูชาพระอุปคุตหรือพระบัวเข็มจะประสบความสำเร็จในทุกๆด้าน มีความเจริญรุ่งเรืองไม่สิ้นสุด มีความร่ำรวยอย่างรวดเร็ว มีกินมีใช้ไม่หมดสิ้น การงานกิจการค้าขายมีแต่ความก้าวหน้า และผู้บูชาพระอุปคุตหรือพระบัวเข็ม ท่านสามารถขอพร สิ่งใดก็ได้ที่ดีงามจะได้สมความปราถนาตามกำลังบุญของผู้บูชาด้วยเช่นกัน

 

วิธีบูชาพระอุปคุต หรือพระบัวเข็ม ครั้งแรกก่อนห้อยคอ และทุกวันพระ 

1. ถวายน้ำสะอาดพระอุปคุต หรือพระบัวเข็มวันละ 1 แก้วที่สะอาด จุดธูปหอม 3 ดอก (หรือจะธูปไฟฟ้าสมัยใหม่ก็ได้) 

2. ดอกมะลิหรือดอกบัวขาว ลอยอยู่ในภาชนะที่ใส่น้ำ 

3. ถวายข้าว, กล้วย, ขนม ทุกเช้า หรือในทุกวันพระ แต่ห้ามถวายประเภทสิ่งมีชีวิต เพราะท่านไม่โปรดการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ซึ่งเป็นกรรมที่ผูกพัน 

4. เวลาจัดงานหรือมีพิธีการใด  ให้จัดโต๊ะพิเศษ อันเชิญพระอุปคุต หรือพระบัวเข็มมาตั้งไว้ พร้อมบูชาเครื่องสักการะตลอดงาน ระวังอย่าให้ไฟที่บูชาและในงานดับขณะกำลังทำพิธี 

               คำบูชาพระอุปคุต หรือ พระบัวเข็ม เพื่อขอโชคลาภจากพระอุปคุต หรือพระบัวเข็ม เริ่มต้นด้วยการจุดธูปเทียนบูชา พร้อมกับดอกไม้หอม เครื่องหอมน้ำหอมต่างๆ เทหยดใส่ในขันน้ำมนต์ ณ ที่บูชาพระในบ้าน ในร้านค้า หรืออาคารสำนักงาน จากนั้นอธิษฐาน ขอให้กลิ่นควันธูปเทียน โดนลมพัดไปทางไหน ของให้ดลใจผู้คนเข้ามาอุดหนุนตลอด ขอให้ดำเนินกิจการด้วยความราบรื่น ร่ำรวย และมีความสำเร็จสมปรารถนาทุกประการ  เมื่ออธิษฐานจุดธูปเทียนบูชาแล้ว  ให้สวด นะโม 1 จบ และสวดคำบูชาขอลาภพระอุปคุต 1 จบ (หากจะให้เกิดผลเร็วให้สวด 5 จบทุกเช้าเย็นและเวลาที่ว่าง) ดังต่อไปนี้ 

ตั้งนะโม 3 จบ -คำบูชาขอลาภพระอุปคุต หรือพระบัวเข็ม มหาอุปคุตโต จะมหาลาโภ พุทโธลาภัง สัพเพชะนา พะหูชะนา ราชาปุริโส อิถีโยมานัง นะโมโจรา เมตตาจิตตัง เอหิจิตติจิตตัง ปิยังมะมะ สะเทวะกัง สะพรหมมะกัง มะนุสสานัง สัพพะลาภัง ภะวันตุเม ฯ   เอหิจิตติ จิตตังพันธะนัง อุปะคุตะ จะมหาเถโร พุทธะสาวะกะ อานุภาเวนะ มาระวิชะยะ นิระภะยะ เตชะปุญณะตา จะเทวะตานัมปิ มะนุสสานันปิ เอหิจิตตัง ปิยังมะมะ อิมังกายะ พันธะนัง อะทิถามิ ปะอัยยิสสุตัง อุปัจสะอิ ฯ (ในบางแห่งใช้คาถาบทนี้ “ อุปะคุตโต จะ มะหาเถโร สัมพุทเธนะ วิยากะโต มารัญจะ มาระพะลัญจะ โส อิทานิ มะหาเถโร นะมัสสิตะวา ปะติฎฐิโต อะหัง วันทามิ อิทาเนวะ อุปะคุตตัง จะ มาหาเถรัง ยัง ยัง อุปัททะวัง ชาตัง วิธัง เสติ อะเสสะโต มะหาลาภัง ภะวันตุเม ฯ “)

 

วิธีบูชาพระอุปคุต หรือพระบัวเข็ม

 

              สำหรับเคล็ดนี้นะครับ จะใช้ไว้ขอพรใน วันธรรมสวนะ คือวันพระขึ้น ๑๕ค่ำเท่านั้น จะไม่บูชาท่านในวันพระแรม๘ค่ำ เป็นเคล็ดว่าชีวิตจะได้ขึ้น ตลอดเวลา เครื่องบูชาที่ใช้คือ

 

๑. ดอกไม้สีเหลือง เช่นดอกเบญจมาศ หรือหากเป็นพวงมาลัยก็พวงมาลัยดาวเรือง จะเป็นมะลิดาวเรืองก็ได้แต่ห้ามเป็นกุหลาบ

๒. เทียนสีผึ้งเหลืองหนัก๑บาท ๑คู่

๓. น้ำเปล่าสะอาด ๑แก้ว

๔. ธูปหอมอย่างดี ๓ ดอก

๕. หมากพลูจัดใส่พาน ๕คำ หมายความว่าหมากพลูบูชา พระพุทธเจ้าทั้ง๕ พระองค์(การใช้หมากพลูเป็นการบูชามาแต่โบราณ)

    เมื่อเตรียมเครื่องบูชาเสร็จแล้ว ก่อนจะไหว้พระอุปคุต ให้จุดธูป ๕ดอก บอกพระภูมิ เจ้าที่ เทวดา ว่าวันนี้จะทำการไหว้ขอลาภและความสำเร็จจากพระอุปคุตเถระเจ้า ขอให้เทวดาทั้งหลายมาร่วมยินดี อนุโมทนา เสร็จแล้ว ให้นำน้ำเปล่าไปตั้งหน้าองค์พระอุปคุต พร้อมทั้งจัดดอกไม้เหลือง ใส่แจกัน หรือเอาพวงมาลัยคล้องไปที่องค์ เสร็จแล้วให้จุดธูป ๙ดอกบูชาพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ และเหล่าทวยเทพเสียก่อน ดังนี้

 

ตั้งนะโมสามจบ

อิมินา สักกาเรนะ พุทธัง อภิปูชะยามิ(หลายคนใช้อภิปูชะยามะ)

อิมินา สักการเนะ ธัมมัง อภิปูชะยามิ

อิมินา สักการเรนะ สังฆัง อภิปูชะยามิ

พุทธบูชา มหาเตชะวัณโต

ธัมมะบูชา มหาโภคะวาโห

สังฆะบูชา มหาปัญโญ พุทธัสสะ ปูเชมิ สหัสะเนตโต เทวินโท ทิพย์จักขุง วิโสธายิ

ข้าพเจ้า ชื่อ....... นามสกุล......ขออาราธนาคุณพระพุทธบารมีแห่งพระพุทธเจ้าทั้ง๕พระองค์แห่งภัทรกัปป์นี้ คุณพระธรรมะเจ้า คุณพระสังฆเจ้า อีกทั้งคุณพระอินทร์ พระพรหม พระยม พระปรเมศวร สิทธิธาดาและเหล่าพระฤาษี อิทธิฤทธิ์ทั้งหลาย พร้อมเหล่าเหล่าทวยเทพน้อยใหญ่ทั้งหลาย วันนี้ลูกจะขอทำการบูชาองค์พระอุปคุต เพื่อ.....ตามที่เราปรารถนา.......ขอพุทธบารมี ธรรมบารมี และสังฆบารมี ตลอด จนฤาษีสิทธิธาดาและเหล่าเทพยเจ้าจงเสด็จมาเป็นองค์พยานด้วยเถิด สาธุ สาธุ สาธุ

แล้วปักธูปบูชาพระประธาน เสร็จแล้วให้นำหมากพลู มาวางหน้าพระประธาน ต่อมามาที่ที่บูชาพระอุปคุต จุดธูปสามดอก สวดพระคาถาดังนี้

นะโมสามจบ

กิจจะมาคะ อุปคุตโต มหาเถโร สัมพุทธเรวิญญาคะโต โสมารัญจะ ลาภะรัญจะโส อิทานิ มหาเถโร นมัสสิตวา ปติฏฏิโต อะหังวันทามิสัพพะทา ทาเวนะอุปคุตตัง มหาเถระยัง ยังอุปัตถังวา ชาตัง อิทังเสนติ อะโสสะโต นะชาลิติ สิทธิลาภา นะชาลิติ เอหิมามา สรรพทุก ทิศา สะมาลาภา คะตา

ให้อธิษฐานนึกถึงชื่อบุคคลที่เราต้องการ(อาทิคู่ค้าบริษัท) หรือสิ่งของที่เราต้องการ หรือ ให้พระอุปคุตมาปัดเป่าสิ่งไม่ดีให้อกไป กล่าวพระคาถานี้๓จบ เป็นอันเสร็จพิธี