พระพุทธรูปปางบำเพ็ญทุกรกิริยา ปางบำเพ็ญทุกรกิริยา วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม โยคี พระพุทธรูปปางโยคี พระพุทธรูปปางหายาก

 

พระพุทธรูปปางบำเพ็ญทุกรกิริยา พระพุทธรูปในลักษณะอิริยาบถนั่งขัดสมาธิ  

 พระพุทธรูปปางบำเพ็ญทุกรกิริยา วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร พระพุทธรูปในพระอิริยาบถประทับ ( นั่ง ) ขัดสมาธิ พระหัตถ์ทั้งสองซ้อนกันบนพระเพลา ( ตัก ) พระหัตถ์ขวาทับพระหัตถ์ซ้าย เป็นกิริยานั่งสมาธิ มองเห็นพระวรกายซูบผอมจนพระอัฐิ ( กระดูก ) และพระนหารุ ( เส้นเอ็น ) ปรากฏ ลักษณะพระวรกายผ่ายผอมเห็นหนังติดกระดูก

 

 

ความเป็นมาพระพุทธรูปปางบำเพ็ญทุกรกิริยา 

การบำเพ็ญทุกรกิริยา (กิริยาที่ทำได้โดยยาก ได้แก่การบำเพ็ญเพียรเพื่อบรรลุธรรมวิเศษ ด้วยวิธีการทรมานตนด้วยวิธีต่างๆ เป็นวิธีของโยคี) หลังจากที่พระบรมโพธิสัตว์ (พระพุทธเจ้าก่อนบรรลุธรรม)



เมื่อพระองค์ทรงศึกษาจนสำเร็จสมาบัติ 7 จากสำนักอาฬารดาบส กาลามโคตร และสมาบัติ 8 จากสำนักอุทกดาบส รามบุตร และอุทกดาบสได้ตั้งพระบรมโพธิสัตว์ไว้ในตำแหน่งอาจารย์เสมอด้วยตนเอง แต่พระบรมโพธิสัตว์เห็นว่าวิชาที่ศึกษามายังมิใช่หนทางแห่งโพธิญาณ จึงอำลาออกจากสำนัก ทรงแสวงหาหนทาง ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง ณ ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม มีปัญจวัคคีย์ ทั้ง 5 ได้แก่ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ อัสสชิ เป็นอุปัฏฐาก พระบรมโพธิสัตว์ทรงกระทำทุกรกิริยา เช่น ลดอาหารลงทีละน้อยจนถึงงดเสวย ร่างกายซูบผอม พระโลมา (ขน) มีรากเน่าหลุดออกมา แลเห็นพระอัฐิได้ชัดเจน ไปทั่วพระวรกาย การกลั้นลมอัสสาสะปัสสาสะ



ทรงบำเพ็ญทุกรกิริยาติดต่อกันเป็นเวลา 6 ปี จนมีพระวรกายผ่ายผอมแต่ก็ยังคงไม่ได้พบหนทางหลุดพ้นจากทุกข์ได้เพราะเป็นการปฏิบัติฝ่ายอัตตกิลมถานุโยค ต่อมาเมื่อพระบรมโพธิสัตว์ได้ทรงสดับเสียงพิณและพิจารณาตามเสียงพิณว่า สายพิณเส้นหนึ่งถ้าปล่อยให้หย่อนลง ถ้าเล่นไปเสียงจะผิดเพี้ยนไม่ไพเราะ อีกสายพิณอีกหนึ่งที่ตั้งขึงถ้าบิดมากไป ถ้าเล่นไปสายจะขาดได้ เส้นสายพิณที่อยู่ตรงกลางที่ไม่หย่อนไม่ตึงเสียงจะไพเราะ ทางสายกลางต่างหากที่เป็นทางถูกต้อง ในที่สุดพระองค์จึงทรงเลิกการบำเพ็ญทุกรกิริยาหันมาเสวยพระกายาหาร เป็นเหตุให้ปัญจวัคคีย์ ทั้ง 5  



ได้แก่ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ อัสสชิ เป็นอุปัฏฐาก พระบรมโพธิสัตว์ทรงกระทำทุกรกิริยา เสื่อมความศรัทธาว่า พระบรมโพธิสัตว์กลายเป็นคนมักมาก จึงพากันละทิ้งไปอยู่ป่าอิสิปตนมฤคทายวันทำให้พระบรมโพธิสัตว์ต้องบำเพ็ญเพียรตามลำพังต่อไ